Arheologija

Zbirke Muzeja Srema zvanično prerastaju u stručna odeljenja 1959. godine, kada je formirano i Arheološko odeljenje sa sedištem u zgradi na Trgu Svetog Stefana br. 15 (kuća plemićke porodice Bajić), gde je smešten različit arheološki materijal prikupljen iskopavanjima, otkupom ili poklonima, kao i deo dokumentacije sa svih sistematskih arheoloških istraživanja Sirmijuma koja su započela daleke 1957. godine. Arheološki materijal koji se ovde čuva je sa prostora čitavog Srema, ali najviše potiče iz rimskog carskog grada Sirmijuma. Sirmijum se razvio na obalama reke Save na oko 66 kilometara zapadno od današnjeg Beograda na mestu današnje Sremske Mitrovice, i njegovo istraživanje, tj. prikupljanje materijala, je usko povezano sa životom savremenog stanovništva.

Interesovanje za Sirmijum je u 19. veku potaklo ideju o osnivanju Muzeja u Mitrovici radi očuvanja brojnih arheoloških predmeta, u to vreme uglavnom kamenih spomenika, koji su otkrivani, kao i danas, prilikom kopanja dvorišta, bunara, obrada bašti, njiva ili zidanja novih kuća. Muzej je osnovan tek 1946. godine, a do tada je vrlo malo pronađenog ostajalo u Sremskoj Mitrovici, tako da danas brojni spomenici krase muzeje u Beču, Zagrebu i Beogradu.

Kao rimski grad koji je u jednom periodu bio glavni grad provincije Druge Panonije, a verovatno i jedna od četiri prestonice čitave rimske imperije, arheološki lokalitet Sirmijum je proglašen za kulturno dobro od izuzetnog značaja 1990. godine, čime je svrstan među 18 arheoloških lokaliteta u našoj zemlji sa ovim statusom, a ujedno je pokretni arheološki materijal vezan za ovaj prostor dobio svoje opredeljenje kao deo kulturnog dobra od izuzetnog značaja.

Predmeti koji se čuvaju u Muzeju Srema podeljeni su u tri jedinstvene zbirke (praistorijska, antička i srednjovekovna)  u okviru kojih je do danas inventarisano više od 7 500 predmeta. Treba istaći da je iskopani materijal brojan te se stalno radi na obradi, sređivanju i unošenju veće količine predmeta, pogotovo kamenih spomenika, keramike, stakla, fragmenata freski, bronzanih i gvozdenih predmeta.

Praistorijska zbirka broji oko 1500 predmeta koji potiču sa teritorije Srema i Sremske Mitrovice i pokriva dugi period period od prvog naseljavanja ovog prostora u vreme neolita (pre 7000 do 6000 godina), preko bronzanog i gvozdenog doba do protoistorijskog vremena i suživota domaćeg stanovništva i pripadnika keltskog plemenskog saveza Skordiska.

Antička zbirka sa 5 500 predmeta vezanih za svakodnevni duhovni i materijalni život iz rimskog perioda koji prate vreme od dolaska Rimljana krajem prvog veka stare ere do kasne antike, odnosno vremena pre federata – kraj četvrtog i početak petog veka. U zbirku je uključena i kolekcija od preko 80 votivnih oltara iz Jupiterovog svetilišta pri Beneficijarnoj stanici, jednoj od najvećih ikad pronađenih u rimskom svetu.

Srednjovekovna zbirka ima 700 predmeta iz vremena od petog veka pa nadalje i uključuje neke od najlepših nalaza iz vremena Seobe naroda, uključujući 10 fragmenata zlatnog avarskog pojasa (težine zlata 1,70 kilograma), par germanskih pozlaćenih fibula, zlatnu fibulu-relikvijar, nalaz srebrnih narukvica iz Stejanovaca.
U okviru Arheološkog odeljenja postoje i studijske zbirke. U zgradi Muzeja na Trgu Svetog Stefana br. 15 nalazi se i stalna arheološka postavka, a u dvorištu zgrade je Lapidarijum sa brojnim rimskim kamenim spomenicima.

Od 2002. u Arheološkom odeljenju Muzeja Srema se organizuju radionice eksperimentalne arheologije.
Od 2011. u okviru Arheološkog odeljenja osnovana je Arheološka sekcija u saradnji sa Mitrovačkom gimnazijom.